Hoewel perfectionisme in het verleden vaak als iets positiefs gezien werd, wordt het tegenwoordig meer en meer als een negatieve eigenschap beschouwd. Dit komt omdat perfectionisten de neiging hebben om zichzelf en hun persoonlijkheid te reduceren tot hun realisaties (‘geslaagd’ of ‘mislukt’). Perfectionisme een vorm van angst is waarbij iemand bang is niet ‘goed genoeg’ te zijn. Perfectionisten hebben daarom moeite met zelfacceptatie, iets wat echter essentieel is om met andere mensen te kunnen connecteren. Al onze relaties zijn uiteindelijk een weerspiegeling van de relatie met onszelf. Het is dus geen cliché dat je eerst van jezelf dient te leren houden vooraleer je een volwaardige relatie kan aangaan met iemand anders.
“If you can accept yourself, you have learned the greatest secret in life”. - Osho
Binnen het perfectionisme spectrum bestaan er natuurlijk heel wat gradaties. ‘Adaptief perfectionisme’, waarbij je ernaar streeft om de beste versie van jezelf te zijn, werkt positief en motiverend. 'Neurotisch perfectionisme' werkt (zelf)vernietigend. Perfectionisme uit zich op vele manieren (je vindt elders op deze blog een checklist), maar de rode draad is dat het leidt tot 'zelf-sabotage'. Perfectionisten zetten zichzelf soms zo onder druk, wat ertoe leidt dat ze vaak continu onder stress staan. Op termijn kan dit resulteren in burn-out en in mentale aandoeningen zoals depressie. In extreme gevallen kan perfectionisme zelfs leiden tot zelfdoding. Streven naar perfectionisme heeft eigenlijk iets heel ‘onmenselijks’, want alles kan uiteraard altijd beter. Als perfectionist leg je jezelf dan ook onhaalbare eisen op en is je werk nooit ‘af’.
Zelf ben ik - spijtig genoeg – ook een perfectionist. Rationeel gezien weet ik natuurlijk dat dit ‘ongezond’ is, maar in de praktijk blijkt deze karaktertrek niet zo gemakkelijk om te buigen. Mijn eigen perfectionisme uit zich bv. in het feit dat ik vaak in termen van 'moeten' denk en spreek. "Ik moet dit, ik moet dat." Mijn leven voelt daardoor soms als een eindeloze 'to do' lijst, waarbij ik vooral focus op het realiseren van doelstellingen en het behalen van resultaten. Genieten van het traject daar naartoe vind ik moeilijk. Als ik dan uiteindelijk mijn doelen bereikt heb, geniet ik amper van mijn succes, omdat ik met mijn hoofd al aan de volgende stap vooruit denk. Ik voel me dan ook vaak overweldigd en gefrustreerd in plaats van gemotiveerd. Mijn perfectionisme uit zich verder ook in het feit dat ik het gevoel heb altijd ‘nuttig’ bezig te moeten zijn. Ik heb moeite om tot rust te komen en mezelf te ontspannen en voel me ongemakkelijk als ik eens ‘niets’ doe. De spreuk ‘carpe diem’ en genieten van het ‘nu’ is dan ook geen evidentie.
Hoe kan je omgaan met perfectionisme? Voor alle duidelijkheid: Er is helemaal niets mis met je best te willen doen. Integendeel, 'adaptief perfectionisme' of ernaar streven om de beste versie van jezelf te zijn werkt motiverend. Maar hoe streef je naar ‘goed genoeg’ i.p.v. naar de perfectie? Hoe overbrug je als perfectionist die brug van de theorie naar de praktijk? Er is een immers een verschil tussen ‘weten’ dat je perfectionistische mindset leidt tot zelf-sabotage enerzijds en de stap zetten naar verandering anderzijds. Na mezelf een tijdlang verdiept te hebben in dit onderwerp, kan ik je vertellen dat er gelukkig heel wat ‘coping mechanismen’ bestaan die je kunnen helpen om de stap naar een ‘groei’ mindset te zetten.
Hieronder vind je een aantal concrete tips waarmee je meteen aan de slag kan gaan:
Maak van de quote van Charly Haverset, "do it badly and improve along the way", je nieuwe moto. Zo houdt je perfectionisme je niet meer tegen om aan iets nieuws te beginnen.
Probeer de dingen te relativeren. Daag jezelf uit door de vraag te stellen: Wat is het ergste dat me zou kunnen overkomen? Focus op de ‘bigger picture’ en bekijk situaties meer vanuit een lange termijn perspectief. Gaat dit nog belangrijk zijn over bv. 5 jaar?
Zet realistische doelstellingen en verwachtingen voor jezelf. Ga niet voor alles, maar wees selectief. Start met 'baby steps'.
Focus niet enkel op je doelstellingen en het behalen van resultaten, maar geniet ook van de reis, het (ontwikkel)traject, hier naartoe. Zoek manieren om gemotiveerd te blijven. Doe bv. aan ‘habit tracking’ via een app of schrijf dagelijks je vooruitgang op in een (bullet) journal. Vier bewust successen en mijlpalen.
Word je bewust van het belang van zelfzorg. Zorg goed voor jezelf, zowel fysiek, mentaal als emotioneel. Wees vriendelijker voor jezelf! Benader jezelf zoals je een goede vriend of vriendin zou toespreken als hij of zij zich in jouw situatie zou bevinden! Vergeef jezelf voor kleine en grote fouten. Word je bewust van destructieve gedachtenpatronen en daag negatieve gedachten uit. Denk na welke situaties welke negatieve emoties triggeren. Welke gedachten of overtuigingen gaan schuil achter deze emoties? Vervang deze irrationele gedachten door rationele gedachten.
Omarm wie je bent. Leer jezelf te accepteren zoals je bent. Focus op je talenten i.p.v. je zwaktes. Vraag aan de mensen die het dichtst bij jou staan welke kwaliteiten ze in jou bewonderen. Je zal wellicht versteld staan van hun antwoord. Focus op je wie je bent als persoon. Link succesvol zijn of mislukken niet enkel aan het al dan niet bereiken van jouw doelstellingen.
Verander je mindset. Laat datgene los wat je niet kan controleren, focus op je 'circle of influence'. Leef meer in het ‘nu’. Ademhalingsoefeningen, meditatie, mindfulness en yoga zijn krachtige tools die hierbij kunnen helpen. Doe dagelijks aan ‘journaling’ en wees je bewust van al het positieve in je leven. Cultiveer dankbaarheid voor wie je bent en wat je wél hebt.
Leer hulp van anderen te vragen en te aanvaarden! Durf te delegeren naar anderen. Zoek indien nodig hulp bij een (perfectionisme)coach!
Meer lezen over perfectionisme?
Brené Brown: De moed van imperfectie & De kracht van kwetsbaarheid (boeken)
Olivia Remes. How to cope with anxiety (Ted Talk)
Charly Haversat. Perfectionism holds us back. Here’s why. (Ted Talk)
Brené Brown: The power of vulnerability. (Ted Talk)
Comments